كتيبهی سیغندل
کتیبه سیغندل ازکتیبه های سنگی دوران اورارتویی در آذربایجان هست که در ۲ کیلومتری روستای سیغندیل و تقریبا ۱۵ کیلومتری ورزقان قرار دارد.
اورارتویي نام حكومت مقتدري بوده كه از مركز فلات آناتولي و كنارهیِ درياچهی وان از اتحاد طوايف مختلف ايجاد شدهبود. و بعدها در اثر حملات و كشورگشایيها قلمرو آنها تا كنارههاي دریای خزر كشيدهشد.
اورارتویيان جنگها و پيروزيهاي خود را در كتيبههاي سنگي مينوشتند. از جمله كتيبههاي نوشته شده توسط اورارتویيان ، كتيبهي سغندل است. این کتیبه در نزديكي روستاي سغندل در بالاي كوهي به نام زاغي و در پنج كيلومتري ورزقان قرار دارد. طول آن 115 و عرض آن 47 سانتي متر است و مشتمل بر 10 سطر است. كتيبهي سيغندل از آثار مهم دوران اورارتویي است كه در سال 1330( ه.ش) توسط محمد جواد مشكور كشف شدهاست و بر اساس مطالعات انجام شده اين كتيبه به « ساردوري دوم ( 33-750 ق.م ) پسر آرگيشي اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحيه اي كوهستاني پولوآدي و گشودن 21 دژ و تصرف 45 يا 44 شهر در يك روز سخن مي رود.» [1]مليكيشولي دانشمند و اورارتوشناس گرجي كه اين كتيبه را ترجمه كرده است از وجود قلعههاي مختلفي در اطراف آن خبر داده و نيز وجود طايفهاي كوهنشين در اين منطقه را محتمل ميداند.
هيأت باستان شناس آلماني در سال 1967 و 1971 در اطراف سيغندل به پژو هشهايي مقدماتي دست زدهاند و از وجود دو قلعه در این محل خبر دادهاند كه يكي به دوران پيش از تاريخ كه به دست ساردوري دوم تسخير شدهاست و ديگري متعلق به اورارتویيهاست و«اين قلعه به دست ساردوري دوم در جوار قلعهي قديمي ساخته شدهاست و قلعهي مذكور در سيغندل از جمله بزرگترين استحكامات در ايران است.» [2]
در روزگاران قديم در بالاي كتيبهي سنگي قلعهاي ارمني نشين [ در حوالي كتيبه ي سيغندل] وجود داشته كه مردم كارهاي آهنگري خود را به آنها مراجعه ميكردند.»[3] اين مورد را سالمندان سيغندل نيز تصديق ميكنند و نيز به دليل آشنایي ارامنه و اوراتویيها به فن آهنگري وجود ارمني نشينان در اين قلعه بعيد به نظر نمي رسد( بخصوص که در زمانهایی ارمنی ها بر آذربایجان مسلط بوده اند.) محمد جواد مشكور كاشف كتيبهي سيغندل، اورارتویيان را ازمدنیتهای دنياي قديم ميشمارد.
- ترجمه و تفسیر کتیبه سیغندل
1 - ارابه جنگی خدای خالدی به راه افتاد
2 - آن به کادیا اونی پادشاه پولو آدی حمله کرد
3 - ناحیه ای کوهستانی است به یاری خالدی توانا
4 - در ارابه جنگی نیرو مند خالدی این لشکر کشی
5 - ساردوری پسر آرگیشتی صورت گرفت
6 - ساردوری گوید من 21 قلعه را گرفتم
7 - من در یک روز 45 ( یا 44 ) شهر را تصرف کردم ، لیب لی اونی
8 - شهر پادشاه و شهر مستحکم را در جنگ گرفتم
9 - ساردوری پادشاه مقتدر شاه بزرگ
10- شاه کشور شاه مملکت بیا اونی و فرمانروای شهر توشپا
در سطر اول از كتيبه، سخن از خالدي است. خا لدي يكي از خداوندان اورارتویي بوده و در معابد بزرگ در صدر خدايان اورارتوي قرار داشت. وي خداي جنگ بوده كه در مقایسه با ساير مجسمهها و كتيبههای كشف شده ا ز اورارتویيان به « شكل انسان که گاهي با ريش و گاهي بدون ريش و ايستاده بر روي يك شير، نشان داده شدهاست.» [4] آنها براي جنگ از خالدي اجازه ميگرفتند و آنچه در سطر سوم مي خوانیم نشان مي دهد اورارتوییان معتقد بودهاند كه پيروزي در جنگ حاصل توانايي خالدي است.
در سطر دوم از شخصي به نام كاديااوني نام مي برد كه پادشاه منطقه پولودآدي بوده است و مي نويسد ، خالدي به راه افتاد و به آنجا حمله كرد.
در سطر سوم به توصیف ناحيه ي پولوآدي ميپردازد و ميگويد منطقهای كوهستاني است و شایداورارتوییها به منطقهی قرهداغ پولوآدی میگفتند.
در سطر چهارم منظوراز ارابه شايد مجموع لشكركشيهايي باشد كه معتقد بودهاند از طرف خالدي انجام ميشده و از قدرت زياد آن یاد شدهاست و در سطر پنجم از ساردوري پسر آرگيشتي به عنوان فرمانده ياد ميكند.
سطر ششم از قول ساردوری به تصرف 21 قلعه در منطقه اشاره کرده و در ادامه ودر سطر هفتم از 45 شهر ياد مي كند كه در عرض يك روز آنها را متصرف شده است و از ليب لي اوني به عنوان يكي از شهرهاي مهم و محكم ياد مي كند كه در سطر بعدي از تصرف آن سخن به میان آوردهاست. سپس به تعریف و تمجید از خود به عنوان شاه مقتدر و شاه كشورهاي فتح شده مي پردازد .
اوراتوئي ها خود را ( بيااي ني ) مي گفتند وپايتخت آنها شهر توشپا بوده است.
اينكه اورارتوییان چهل و چهار شهر و بيست ويك قلعه را فتح كردهاند نشان ميدهد كه در منطقهي ورزقان و منطقهی منتهی به سیغندل شهرهاي زيادي بودهاست و شايد قلعه ها ي كاسين، زرآوا، وتپه هاي نقاره داشي سكي اوستي، مازار دالی سی و روستاهای لَه لَلّو، کیقال و غيره از يادگارهاي آن دوران باشد. آنچه در کتیبهی سیغندل میخوانیم و به نتیجه میرسیم این است که منطقهی ورزقان و قرهداغ در آن زمان از شکوه و عظمت و رونق بسیاری برخوردار بودهاست.
بی شک كاوشهاي باستانشناسي اگر صورت پذيرد (!) به يافته هاي مهمي دست پيدا خواهيم كرد
بروزرسانی سایت